کتاب «افغانستان: آنچه همه باید بدانند»

۲۰ مهر(میزان)  ۱۳۹۹ – ۱۱/ ۱۰/ ۲۰۲۰

– عنوان کتاب “افغانستان: آنچه همه باید بدانند”
– نویسنده: بارنت روبین
– ناشر: انتشارات دانشگاه آکسفورد
– زبان: انگلیسی
– سال انتشار: ۲۰۲۰

بارنت روبین به عنوان دانشمند برجسته آمریکا در مورد افغانستان شناخته شده است. وی عضو ارشد و مدیر پروژه منطقه ای افغانستان-پاکستان، از مرکز همکاری های بین المللی در دانشگاه نیویورک است. وی همچنین در دولت اوباما به عنوان مشاور ارشد ریچارد هولبروک، نماینده ویژه ایالات متحده در افغانستان و پاکستان خدمت کرد. روبین همچنین نویسندۀ کتابِ «از هم گسستگیِ افغانستان: تشکیل دولت و فروپاشی در سیستم بین المللی» و همچنین کتابِ «افغانستان از جنگ سرد تا مبارزه علیه تروریسم»، و «خون بر دم درب: سیاست جلوگیری از درگیری خشونت آمیز» می باشد.

روبین در کتابِ «افغانستان: آنچه همه باید بدانند»، مروری دارد بر تاریخ افغانستان و جنبه هایی از فرهنگ این کشور، همچنین در ادامه مردمان و روابط افغانستان با کشورهای همسایه را کاوش و نحوه تبدیل شدن آن به مرکز بسیاری از درگیری ها و کشمکش های بین المللی را بررسی می کند. کتاب حاضر دهه ها تحقیق آکادمیک در مورد کشور افغانستان را برای دانشجویان کالج، متخصصان و هر فردی که خواهان دانستن اطلاعاتی بیشتر در مورد افغانستان است را، در دسترس قرار می دهد. (۲۰۲۰,Center on international cooperation)

در معرفیِ مختصری از کتاب حاضر می توان چنین آغاز کرد: افغانستان، کشور محصور در خشکی در آسیای مرکزی، به طور حتم برای چهار دهه در مرکز اهمیت ژئوپلیتیک بین المللی بوده است. پس از حمله اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۸۰، افغانستان درگیر جنگ بی پایانی شد که از جهات مختلف بیشترِ قدرت های بزرگ جهان در آن حضور داشتند. در اواسط دهه ۱۹۹۰، زمانی که طالبان قدرت را بدست گرفتند و بر اساس نسخه خشن و سرکوبگرانه قوانین اسلامی، نظم مطلوب خود را وضع کردند، کشور وارد مرحله جدیدی شد. اسامه بن لادن که حمله او به برج های ۱۱ سپتامبر جنگ جهانی علیه تروریسم را آغاز کرد، ده ها هزار سرباز آمریکایی را به این کشور کشاند، جایی که آنها تا امروز نیز در آنجا حضور دارند. در کتاب حاضر، محقق برجسته بارنت روبین، بر این کشور پیچیده مروری دارد.

همچنین میتوان گفت، وی پس از ارائه یک تاریخچه مختصر از افغانستان که در ادامه به آن اشاره ای کوتاه خواهیم داشت، به بررسی اقوام و فرهنگ های مختلف این کشور و روابط آن با همسایگان مانند پاکستان و ایران می پردازد. وی همچنین مروری معتبر و غنی پیرامون درگیری هایی دارد که از زمان حمله شوروی این کشور را به ستوه آورده است. این کتاب که هم موجز و پرمغز و هم جامع است، دلیل اهمیت افغانستان و آینده احتمالیِ پیش رو برای این کشور را تبیین می کند.

در اینجا قسمتی از مقدمۀ کتاب حاضر را برای آگاهی و شناخت بهتر آن مطرح می کنیم: “در بیشتر قرن بیستم به نظر می رسید افغانستان یک  عامل نگران کننده و دغدغه ای از راه دور برای ایالات متحده بود. چنانچه در گذشته “افغانستانیزم/افغانستان گرایی” تلخیصی ژورنالیستی برای روایت هایی پیرامونِ کشورهای دوری بود که سردبیران روزنامه ها، آن مناطق را به عنوانِ مکان های غیرضروری، کنار گذاشته و به نوعی نسبت به آنها بی اعتنا بودند. سرزمین افغانستان نه تنها شامل برخی مناطق دور افتاده و به سختی قابل دسترس است، بلکه همچنین شامل کلان شهرهای کهن و دیرینی مانند بلخ، هرات، کابل و قندهار است که در بیشتر تاریخ چهارراهِ تجارت و گسترش عقاید، از جمله ادیان و سبک های هنری بودند.

دوره انزوا در افغانستان نتیجه اجتناب ناپذیری از موقعیت آن نبود؛ بلکه نتیجۀ سیاست های امپراتوری های استعماری انگلیس و روسیه می باشد. در اواخر قرن نوزدهم و بیستم، این امپراتوری ها توافق کردند که افغانستان را به یک کشور حائل و تقسیم کنندۀ دو امپراتوری خود تبدیل کنند. تنها نمایندۀ خارجی؛ یک نماینده مسلمان از هندِ بریتانیا بود که امور خارجی افغانستان را کنترل می کرد. لیکن این تمهیدات چنان از پای درآمده و به زمین خورد که افغانستان اکنون عکسِ یک کشور حائل است. به عبارتی، به جای جلوگیری از درگیری و جنگ ها با جدا کردن امپراتوری ها یا دولت ها، به عرصه ای تبدیل شده است که دولت ها در داخلِ آن جنگ هایی نیابتی را پیش می برند.

حمله شوروی در دسامبر ۱۹۷۹، این کشور را به داغترین و حساس ترین نقطۀ درگیری از یک جنگ ظاهرا سرد تبدیل کرد. دولت افغانستان در دهه ۱۹۹۰ به دلیل جنگ نیابتی و تجزیه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی فروپاشید. این کشور سپس نه تنها به صحنه درگیری میان قدرت های منطقه ای –چون: پاکستان در برابر ایران، روسیه و هند- تبدیل شد، بلکه همچنین به عرصۀ رقابتی بر سر کانال های ارتباطی بین ایالات متحده، عربستان سعودی و ایران تبدیل شد. (۲۰۲۰,Rubin)

منابع:

[۱] Center on international cooperation, (2020), “Afghanistan: What Everyone Needs to Know”, https://cic.nyu.edu/publications/afghanistan-what-everyone-needs-know
[۲] Rubin, Barnett R. (2020), “Afghanistan: What Everyone Needs to Know”, https://books.google.com/books/about/Afghanistan.html?id=IzjpDwAAQBAJ