گذاری بر سیر تغییر و تحولِ پول کاغذی در افغانستان (قسمت چهارم)

۲۵ مهر (میزان) ۱۳۹۹ – ۱۶/ ۱۰/ ۲۰۲۰

“گذاری بر سیر تغییر و تحولِ پول کاغذی در افغانستان: از دیروز تا امروز” (۴)

 اقتصاد افغانستان طی سالیانِ متمادی، جنگ ها و درگیری هایی بسی طولانی از سر گذرانیده و دوران مختلفی را تجربه کرده و در نتیجه ارزش پول رایجِ این کشور –افغانی- در طول سال ها جنگ های داخلی همواره در حال دگردیسی و نوسان بوده است. لازم به ذکر است که چاپ اسکناس و یا همان پول کاغذی در افغانستان برای اولین بار در دوران امان الله خان انجام شد. در جریانِ تغییر و تحولاتِ وارد شده بر پول افغانستان خواهیم دید که با گذار از هر دوره ی تاریخی و با تغییر شاه و یا شخص اول حکومت، شکل ظاهری، ویژگی ها، طرح ها و نمادهای منقوش بر آن ها نیز دچار تحول می شود؛ و این خود عاملی گردیده تا بررسیِ سیر تغییر و تحولات پول کاغذی (اسکناس يا بانکنوت) در افغانستان به امری جالب توجه و حائز اهمیت تبدیل شود. در اینجا با تقسیم بندی دوران مختلف (از تاریخ ۱۹۱۹ تا ۲۰۱۶) بر روند دگردیسیِ ویژگی های ظاهری و علائم اسکناس در این کشور نگاهی خواهیم داشت.

• د افغانستان بانک (۱۹۳۹)

۲ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹ // تاریخ ۱۳۱۵ ش // ابعاد: ۱۴۳ x 70 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه// بدون نخ امنیتی // نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // چاپ جلو و پشت به رنگ های قهوه ای و سبز // توضیحات: متون به زبان عربی. اولین پرتره از محمد ظاهر شاه // حاشیه ی تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایی از مجسمه عظیم بودا در بامیان (تخریب شده توسط طالبان).

(در ادامه ی این سری از اسکناس های چاپِ ۱۹۳۹ لازم است گفته شود که تصاویر روی هر اسکناس به جز در رنگ، در سایر موارد و کلیت تقریبا به هم شبیه بوده، و تنها تصاویر پشت اسکناس متفاوت است. به همین دلیل ما از آوردنِ سایر عکس ها خودداری کرده و تنها برای نمونه یک اسکناس با تمرکز بر عکس محمدظاهر شاه در مرکز، در سمت چپ و در سمت راست را نشر می دهیم.)

۵ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹ // نمونه بایگانی ناشر در تاریخ ۱۳۱۸ // ابعاد: ۱۴۹ x 73میلی متر// نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه// بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // چاپ جلو و پشتیه رنگ بنفش محو شده در سبز و متشکل از منظومه ای از رنگ ها // توضیحات: متون به زبان عربی // اولین اولیت پرتره از محمد ظاهر شاه در سمت راست در یک مدال بیضی شکل // شماره گذاری به رنگ قرمز // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایی از دریاچه بند امیر در کوه های هندوکش // تاریخ جوهر در حاشیه بالا ‘۲۲٫۱٫۴۰’, و نکته جالب این است که محموله این اسکناس های صادر شده در حین حمل و نقل در جنگ جهانی دوم از بین رفته و، این اسکناس تنها به عنوان نمونه قابل حصول است. همچنین ۵ فغانی ۱۹۳۹ دیگری نیز با ابعادِ ۱۴۹ x 73 میلی متر، دقیقا در اطلاعات و ویژگی هایِ ظاهری مشابه ۵ افغانیِ ۱۹۳۹ با رنگ بندیِ بنفش بوده، با این تفاوت که رنگ جلو و پشت این اسکناس هر دو به رنگ سبز است.

۱۰ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹ // تاریخ ۱۳۱۸ ش //  ابعاد: ۱۵۹ x 83 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه// بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // جلو و پشت: با رنگ قهوه ای متمایل به قرمز یا همان آجری رنگ // توضیحات: متون به زبان عربی // اولین پرتره محمد ظاهر شاه در یک مدال یا پلاک بزرگ در سمت چپ // شماره گذاری به رنگ قرمز // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایی از ساختمان کاخ دارالامان در کابل

۲۰ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹//  تاریخ ۱۳۱۸ // ابعاد: ۱۶۹ x 93میلی متر// نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه// بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // جلو و پشت: به رنگ بنفش مایل به خاکستری // توضیحات: متون به زبان عربی // اولین پرتره محمد ظاهر شاه در یک مدال یا پلاک بزرگ در سمت چپ // شماره گذاری به رنگ قرمز // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایی از یک دره ناشناخته در کشور.

۵۰ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹ // تاریخ ۱۳۱۸ ش //  ابعاد: ۱۷۰ x 103میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه// بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // جلو و پشت: با رنگ آبی // توضیحات: متون به زبان عربی // اولین پرتره محمد ظاهر شاه در یک مدال یا پلاک بزرگ درسمت راست // شماره گذاری به رنگ قرمز // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایی از منار استقلال در کابل

۱۰۰ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹ // تاریخ ۱۳۱۸ ش //  ابعاد: ۱۹۹ x 113میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه // بدون نخ امنیتی // نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // جلو و پشت: با رنگ سبز زیتونی، زرد و صورتی// توضیحات: متون به زبان عربی // اولین پرتره محمد ظاهر شاه سمت راست در یک مدال یا پلاک بزرگ // شماره گذاری به رنگ قرمز // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایی از مقبره احمد شاه درانی در قندهار.

۵۰۰ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹ // تاریخ ۱۳۱۸ ش //  ابعاد: ۲۰۹ x 123 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه// بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // جلو و پشت: با رنگ سبز و بنفش// توضیحات: متون به زبان عربی // اولین پرتره محمد ظاهر شاه سمت چپ در یک مدال یا پلاک بزرگ // شماره گذاری به رنگ قرمز // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایی از مسجد آبی در مزار شریف.

۱۰۰۰ افغانی ۱۹۳۹ // چاپ ۱۹۳۹ // تاریخ ۱۳۱۸ ش //  ابعاد: ۲۱۹ x 123 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: تصویر محمد ظاهر شاه// بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: شرکت بردبری و ویلکینسون // جلو و پشت: با رنگ قهوه ای و آبی تیره// توضیحات: متون به زبان عربی // اولین پرتره محمد ظاهر شاه در مرکز اسکناس در یک مدال یا پلاک بزرگ // شماره گذاری به رنگ قرمز // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. نشان مخصوص در مرکز // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی. همچنین قاب و بدنه ای گلدار // واحد پول در اعداد عربی و غربی // نمایش از چشم انداز و منظره ای در افغانستان

ادامه ی مطلب در پست های بعدی …