چگونه بایدن می تواند سربازان آمریکایی را از افغانستان به خانه بیاورد

۲۲ بهمن(دلو)۱۳۹۹-۲۰۲۱/۲/۱۰

زمانی که بایدن رئیس جمهور منتخب وارد دفتر بیضی شکل می شود، تنها ۱۰۰ روز قبل از ۱ ماه مه  که در سال گذشته توافق نامه دوحه بین گروه طالبان و ایالات متحده برای ضرب الاجل خروج سربازان از افغانستان امضا شد، باقی خواهد ماند.

این عقب نشینی با همراهی آتش بس بین طالبان و نیروهای امریکایی و تعهد متقابل طالبان برای جلوگیری از حمله موشکی القاعده یا هرگروه دیگر از افغانستان،«زمینه سازی» ای برای مذاکرات داخل افغانستان در مورد «آتش بس دائمی و جامع» و توافق نامه در مورد نقشه راه سیاسی آینده افغانستان است.

در یک اعلامیه مشترک همزمان در کابل، دولت های ایالات متحده و افغانستان خود را متعهد کردند که برای «یک توافق صلح جامع و پایدار» شامل چهار عنصر مشابه با هم کار کنند: عقب نشینی نیروهای آمریکایی، ضمانت های ضد تروریستی طالبان، آتش بس جامع و یک نقشه راه سیاسی.

توافقنامه و اعلامیه فوریه ۲۰۲۰ هردو تعیین کردند که مؤلفه ها به یکدیگر وابسته اند. این توافقنامه وابستگی متقابل اجزا را به یکدیگر با این شرط فراهم کرد که  مذاکرات در مورد آتش بس و توافق سیاسی بین طالبان و جمهور اسلامی افغانستان قبل از پایان خروج نیروهای آمریکایی برای مدت سیزده ماه و سه هفته -از ۱۰ مارس ۲۰۲۰، تا ۱ مه – ادامه یابد.عقب نشینی نیروهای آمریکایی در توافق فوریه به نتیجه موفقیت آمیز مذاکرات بین الافغانی بستگی نداشته است! اما زمان بندی به گونه ای  است که مذاکرات باید قبل از اینکه سربازان آمریکایی خروج خود را کامل کنند، پیشرفت خوبی داشته باشد.

با این وجود، این مذاکرات، شش ماه دیرتر ، در ماه سپتامبر به جای مارس۲۰۲۰ آغاز شد. تاخیر دراجرایی کردن سایر اصل های موافقتنامه طرح های زمانی برنامه ریزی شده را از بین برد. دولت بایدن باید بر تاکید بر تعهد ایالات متحده به توافق نامه، هنگامی که در تلاش برای ایجاد یک اجماع بین المللی، منطقه ای و افغانی است به نفع یک تعدیل ضرب الاجل شش ماه برای خروج نیروها و ثبیت مولفه های بهم وابسته توافق نامه و اعلامیه اقدام کند. سربازان آمریکایی باید در پایان این تعدیل شش ماهه فارغ از نتیجه مذاکرات بین الافغانی عقب نشینی کنند.

مطابق معمول در واشنگتن، بحث عمومی در مورد سیاست افغانستان فقط در یک عامل متمرکز شده است، یعنی نیروهای امریکایی و به طور خاص در مورد اینکه آیا دولت بایدن باید مقررات توافق نامه برای عقب نشینی همه سربازان امریکایی تا اول ماه می را اجرا کند

بایدن اعلام کرد که ترجیح می دهد همه نیروهای جنگی را عقب بکشد و یک نیروی ضد تروریسم کوچک را در افغانستان نگه دارد، اما چنین تصمیم یک جانبه ای توافق دوحه را لغو می کند، به شیوه ای که یادآور لغو توافق هسته ای رئیس جمهور ترامپ از ایران است. در اینصورت، طالبان مذاکرات با جمهوری اسلامی افغانستان در مورد آتش بس و نقشه راه سیاسی را متوقف می کنند، به جنگ علیه ایالات متحده برمیگردند و استدلال می کنند که آنها دیگر مسئولیت ضمانت های ضد تروریستی را ندارند.

در چنین شرایطی، طالبان احتمالاً از حمایت بین المللی گسترده تری نسبت به گذشته برخوردار خواهند شد. با تشکر از تلاش های  سفیر، زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه دولتِ در حال خروج  برای صلح افغانستان و حمایت روسیه،چین و پاکستان که از روند دوحه حمایت کردند زمانی که ایرانِ هرچند منتقد، به عنوان تخریب کننده عمل نکرد.  این مواضع متعهد واشنگتن برای عقب نشینی نیروهایش بود که این قدرت های آسیایی آن را به عنوان یک منافع اصلی ملی تلقی می کنند. اگر ایالات متحده توافق نامه را لغو کند، این کشورها از درخواست طالبان برای عقب نشینی حمایت می کنند.

روسیه همچنین احتملاٌ روند مسکو را آغاز می کند، مجموعه ای از جلسات بین المللی که در دسامبر ۲۰۱۶ آغاز به کار کرد. این  نشست ها در فوریه ۲۰۱۹ در گفت و گوهای بین الافغانی در مسکو که طالبان و گروه های بزرگی از صاحبان قدرت در آن شامل شدند، به اوج خود رسید. با این حال، در مارس ۲۰۱۹، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در جهت حمایت از  تلاش خلیلزاد، تعلیق روند مسکو را اعلام کرد. هنگام دیدار از مسکو در دسامبر۲۰۱۹ من متوجه شدم که روسیه آماده است تا روند مسکو را در مدت زمانی کوتاه در صورت توقف یا فروپاشی روند دوحه، مجدداً راه اندازی کند. که طالبان و بسیاری از رهبران سیاسی افغانستان به همراه بسیاری از همسایگان در آن شرکت می کنند. در چنین حالتی، موقعیت واشنگتن ضعیف تر از وضعیت کنونی می شود.

مکانیسم  ضعیف برای وابستگی متقابل عناصر توافق نامه دوحه

 این تاخیر به این دلیل اتفاق افتاد که دولت افغانستان بر تعهدهای دیگر، قبل از آزادسازی ۵۰۰۰ زندانی طالبان که درخواستِ ضمیمه شده طالبان در توافقنامه دوحه(نه در بیانیه مشترک) به عنوان یک پیش شرط برای شروع مذاکرات بود، اصرار داشت. این زندانیان توسط دولت افغانستان  نگهداری می شدند نه ایالات متحده و دولت و مردم افغانستان نگرانی قابل توجهی داشتند از زمانی که طالبان تعهد کردند که «تهدیدی برای ایالات متحده و متحدان آن نیستند»،(اما) آنها هیچ ضمانتی برای عدم از سرگیری جنگ مجدد علیه حکومت افغانستان ارائه ندادند. در نتیجه، حل اختلاف با دولت افغانستان بر سر آزادی زندانیان شش ماه به طول انجامید. بنابراین، طالبان می توانند به طور قانونی ادعا کنند که واشنگتن به تعهد خود برای آزادی زندانیان عمل نکرد.

این توافق نامه طالبان را ملزم می کند که به القاعده یا دیگران اجازه ندهند از خاک افغانستان برای حمله به ایالات متحده و متحدانش استفاده کنند، اما مشخص نمی کند که اجرای این تعهد به سایر قسمت های توافق نامه مربوط است. طالبان وقتی با اتهاماتی رو به رو می شوند که ارتباط خود را با القاعده قطع نکرده اند، هم تاکید بر آن دارند که اجازه حمله ای را نداده اند و هم تنها در صورت عمل به واشنگتن با عقب نشینی نیروها،  رهایی زندانیان باقی مانده و رفع تحریم ها، تعهدات خود را به طور گسترده تری رعایت می کنند. این توافقنامه شامل هیچ جدول زمانی یا مقررات دیگری نیست که مکانیسم ضمانت وابستگی متقابل خروج نیروهای آمریکایی و ضمانت های ضدتروریستی طالبان را مشخص کند.

تاخیر موجب شده که سایر مقررات مربوط به وابستگی متقابل اجزای توافق نامه فاقد اعتبار باشد. با شروع مذاکرات بین الافغانی، ایالات متحده قرار بود بازبینی لیست پاداش برای عدالت را با هدف حذف نام اسامی  طالبان افغانستان تا ۱۷ اوت سال ۲۰۲۰ آغاز کند. به همین ترتیب قرار بر ان بود که آمرکیا تعاملات دیپلماتیک خود را با هدف مرتفع ساختن تمامیِ تحریم های سازمان ملل بر علیه طالبان تا ماه مه سال ۲۰۲۰، و آزادسازی تمامی زندانیان باقی مانده پس از رهاییِ اولیه ۵۰۰۰ زندانی طالب تا ۱۰ ژوئن۲۰۲۰ اغاز کند.

واشنگتن می تواند یکبار دیگر با ارزیابی مجدد شش ماهه مهلت خروج نیروها به همراه سایر تاریخ های حساب شده برای دیگر تعهدات خود، از جمله تعهدات ضد تروریستی طالبان به دنبال بازنگری (تنظیم)توافق باشد. برای اینکه روشن شود که زمان بندی مجدد ضرب الاجل گامی در جهت پیاده سازی به جای تمکین به توافق است، دولت بایدن باید به دنبال تشکیل اجماع بین المللی در حمایت از چنین تغییری قبل از قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات طالبان و دولت افغانستان باشد.

چین، روسیه، ایران و پاکستان در گذشته بیان کردند که که آنها خواهان عقب نشینی «مسئولانه» نیروهای خود هستند که به ثبات افغانستان کمک کند. اگر با آنها به عنوان شریک رفتار شود و اطمینان کنند که در تصمیم گیری سهم دارند، ممکن است از بازنگری مجدد شش ماهه تاریخ های توافق حمایت کنند. اگر سایر قدرت های منطقه ای به جای مخالفت با این طرح، از طالبان حمایت کنند، پاسخ متفاوتی به دست خواهد آمد.

پروسه سیاست تعدیلی

اولین اقدام می تواند جلب حمایت از این پیشنهاد از طرف متحدان آمریکا در کنفرانس ناتو باشد که قرار است در ۱۲ فوریه برگزار شود. سپس، واشنگتن  می تواند «توریکا پلاس» را دعوت کند، یک گروه که توسط خلیلزاد تشکیل شده و شامل ایالات متحده، روسیه، چین به علاوه پاکستان می شود. گرچه ایران تاکنون از پیوستن به توریکا امتناع کرده، اما امکان دارد موضع آن پس از ورود مجدد دولت بایدن به توافق هسته ای(برجام) و لغو تحریم ها تغییر کند. توریکا پلاس ضمن تایید مجدد تعهد آمریکا برای عقب نشینی همه نیروهایش، می تواند بیانیه ای نیز در حمایت از پیشنهاد ایالات متحده صادر کند. قطر نیز، که ارائه دهنده پایگاهی برای بازوی دیپلماتیک طالبان است، می تواند در جهت ترغیب طالبان برای پذیرش این طرح کمک کند.

اگر کشورهای منطقه ای از حمایت چنین پیشنهادی امتناع ورزند، واشنگتن باید ضمن حفظ سازوکارهای راستی آزمایی و پشتیبانی سیاسی از مذاکرات صلح افغانستان، برنامه خروج برنامه ریزی شده را ادامه دهد. اما تلاش برای ترک یک نیروی ضد تروریسم در افغانستان برخلاف میل طالبان و همسایگان این کشور که محصور در خشکی نیستند، ادامه جنگ را تضمین می کند. و به جای محدود کردن تروریسم درگیری را تشدید می کند که همچنین دسترسی گروه های تروریستی بین المللی به افغانستان را فراهم می کند.

به عبارت دیگر، اجماع منطقه ای، طالبان را که سال ها برای شناسایی بین المللی لابی گری کردند و برای پناهگاه امنِ رهبری خود به پاکستان و دیپلماسی به قطر متکی هستند را تحت فشار سخت قرار داده است.

چنین ارزیابی مجدد شانس یک توافق سیاسی موفق و یک عقب نشینی مسئولانه را که از منافع ایالات متحده و جهانی نه تنها در افغانستان بلکه در مناطق آسیایی اطراف آن محافظت می کند، افزایش می دهد. واشنگتن باید از دیپلماسی احیا شده و از اهرم فشار ۲۵۰۰ سرباز باقی مانده خود برای ایجاد اجماع منطقه ای مورد نیاز برای اجرای توافق نامه یا مدیریت ادامه درگیری استفاده کند. چنین اجماعی حداقل مبنای همکاری دولت بایدن برای پیشبرد اهداف دیگر از جمله مدیریت تغییرات آب و هوا، پیگیری کارزار علیه داعش، کاهش تنش ها با ایران و درگیر شدن در یک رقابت اقتصادی سازنده با چین است.

نویسنده: بارنت روبین

منبع:https://responsiblestatecraft.org/2021/01/11/biden-can-bring-troops-home-from-afghanistan-the-right-way/