پیامدهای خروج نیروهای خارجی از افغانستان
۲۸ فروردین (حمل) ۱۴۰۰ – ۱۷ / ۴/ ۲۰۲۱
خروج نیروهای خارجی از افغانستان
خروج نیروهای خارجی از افغانستان
قرار بود نمایندگان جمهوری اسلامی افغانستان با هیأت گروه طالبان در ۱۶ اپریل در نشست استانبول شرکت کنند اما گروه طالبان اعلام کرد که برای شرکت در این نشست آمادگی ندارد. داکتر محمد نعیم، سخن‌گوی این گروه دلیل شرکت نکردن طالبان در نشست استانبول را بیان نکرد اما گفت که آن‌ها درحال رایزنی‌اند.
در سوی مقابل طالبان، شورای عالی مصالحه ملی افغانستان از نهایی‌سازی مسوده طرح صلح خبر داده و از آمادگی‌ها در خصوص شرکت در نشست استانبول سخن گفت؛ نشستی که حالا قرار است در ۲۴ اپریل برگزار شود.
هرچند دلیل شرکت‌نکردن طالبان در نشست استانبول روشن نشده است اما این گروه همواره تأکید کرده است که مواد توافق‌نامه‌ی صلح طالبان با ایالات متحده امریکا عملی نشده است. رهایی زندانیان طالب، خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان تا ماه می و برداشتن تحریم‌های وضع‌شده بر رهبری و اعضای گروه طالبان از خواسته‌های مهم این گروه است.
برداشت بسیاری‌ها این است که دلیل شرکت‌نکردن طالبان در نشست استانبول همین موارد بوده است. عده‌ای هم شرکت‌نکردن طالبان را تاکتیکی برای امتیازگیری بیشتر از امریکا و متحدانش در روند صلح عنوان کرده‌اند.
به دنبال تعویق نشست استانبول، جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا در سخنرانی اعلام کرد که نیروهای امریکایی تا ۱۱ سپتامبر سال جاری میلادی به‌گونه‌ی کامل از افغانستان خارج می‌شوند. سازمان ناتو و بریتانیا نیز از خروج نیروهای خود از افغانستان خبر دادند.
در مقابل گروه طالبان در واکنش به این اقدام امریکایی‌ها گفته است که فیصله‌ی جدید رییس‌جمهور امریکا «سرپیچی علنی از توافق‌نامه دوحه و عمل‌نکردن بر عهد خود است» و تخطی از مواد توافق‌نامه دوحه و تأخیر در خروج نیروهای خارجی از افغانستان، نشان می‌دهد که «بر جهت امریکایی نمی‌توان باور کرد.»
روند صلح افغانستان قرار بود مدت‌ها پیش به نتیجه برسد اما ماه‌هاست که مذاکرات پیشرفت نکرده است. در نخست رهایی زندانیان طالب ماه‌ها طول کشید، سپس توافق بر سر اصول مذاکرات مستقیم میان نمایندگان جمهوری اسلامی افغانستان و اعضای گروه طالبان سه ماه دوام کرد و اکنون روشن نیست چه زمانی مذاکرات بار دیگر از سر گرفته می‌شود. آنچه از نکات فوق می‌توان برداشت کرد این است که صلح به این زودی در کشور آمدنی نیست و جویبار خون متوقف‌شدنی.
حالا که سخن از خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان به میان آمده و زمان آن نیز مشخص شده است، نگرانی‌ها از خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان بیشتر شده است. اکنون سناریوی‌های مختلف مطرح می‌شود. برخی از پیروزی کامل طالبان و فروپاشی حکومت در افغانستان سخن می‌زنند، عده‌ای از تشدید جنگ و کشتار و عده‌ای هم از تبعات منفی خروج نیروهای خارجی در میز مذاکرات مستقیم با طالبان هشدار می‌دهند.
آنچه اما می‌توان یادآور شد، بدون شک این است که تا این‌جای کار طالبان امتیازات بیشتر در مذاکرات به‌دست آورده‌اند بدون این که جانب مقابل آن که دولت افغانستان است، امتیازی کسب کرده باشد. طالبان می‌توانند با استفاده از تاکتیک شرکت‌نکردن در مذاکرات از یک طرف تا رسیدن به ماه سپتامبر وقت‌کُشی کنند و از طرف دیگر از این تاکتیک استفاده کرده و به خواسته‌های بیشتر خود برسند.
علاوه بر این، خروج نیروهای خارجی از افغانستان به طالبان این احساس را می‌دهد که آن‌ها خود را پیروز میدان بشمارند و از امتیازدهی در مذاکرات صلح و پذیرش خواسته‌های جانب جمهوری اسلامی افغانستان خودداری کنند. همین‌طور آن‌ها به این فکر خواهند کرد پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان، می‌توانند قدرت را از راه نظامی به‌دست بیاورند و به اهداف خود تحقق بخشند.
با توجه به هشدارهای احتمالی از پیامد خروج نیروهای خارجی از کشور، جانب جمهوری اسلامی افغانستان نیز بایستی اقدامات مشخصی را روی دست گیرد. رهبری حکومت و گروه‌های سیاسی اختلافات سیاسی و شخصی را کنار گذاشته و برای مقابله با طالبان به‌صورت یک‌پارچه عمل کنند.
در روزهای اخیر دیده شد که هنوز جانب جمهوری بر طرح واحد جهت شرکت در نشست استانبول توافق ندارد و ترکیب هیأت شرکت‌کننده در نشست یکی از موارد جدی دیگر لاینحل است. دوام این اختلاف و پراکندکی، خودخواهی‌ها و حق‌پنداری‌ها در جانب جمهوری اسلامی می‌تواند فرصت را برای طالبان فراهم سازد و نیز توان جمهوری اسلامی را در میز مذاکره تضعیف می‌سازد.
نکته‌ی دیگری که قابل یادآوری است، این است که امریکا و متحدانش باید در دولت افغانستان در برابر خواسته‌ها و فشارهای سیاسی و نظامی طالبان حمایت کنند. امریکا متحد استراتژیک افغانستان است و با دولت افغانستان پیمان امنیتی امضا کرده است. دولت کنونی افغانستان محصول حضور امریکا و متحدانش است و امریکا برای حفاظت از دستاوردهای ۲۰ سال حضورش در افغانستان، بایستی به توافق دولت با دولت پابند بماند.
منبع: اطلاعات روز