تحریک طالبان پاکستانی برگشته است
۱۱ اردیبهشت(ثور)۱۴۰۰-۲۰۲۱/۵/۱
شماری از شاخه‌های انشعابی تحریک طالبان به ملا فضل‌الله که از قبیله محسود نیست تمایل بیعت دارند. او پیش‌ازاین به دلیل ایجاد تفرقه و جدایی‌طلبی و ضعیف‌سازی جبهه تحریک طالبان پاکستانی و همکاری با ضارب حزب (Zarb-e-Azb) در ۲۰۱۴ از این گروه طرد شده بود.
شش سال پس از سقوط، تحریک طالبان پاکستانی در قلمرو قبلی‌شان وزیرستان دوباره ظهور کرده‌اند. تحریک طالبان پاکستانی از این ساحه‌ی مرزی میان افغانستان – پاکستان برای اهدافی چون هدف قرار دادن و حمله بالای نیروهای امنیتی پاکستانی، ربودن ماموران دولتی، اخاذی از بازرگانان محلی و پیمان‌کاران دولتی استفاده می‌کنند.
با افزایش حملات در سال‌های اخیر در شمال و جنوب وزیرستان، دیدگاه انشعابی میان جبهه تحریک طالبان پاکستانی (TTP) افزایش یافته است. شاخه‌های انشعابی کنونی، از متحدان نظامی بیت‌الله محسود در ۲۰۰۷ است.
بیت‌الله محسود، رهبری تحریک طالبان پاکستان در ۲۰۰۹، در یک حمله هواپیمای بدون سرنشین کشته شد و حکیم الله محسود یکی از فرماندهان و از بستگان محسود به فرماندهی این گروه رسید. حکیم الله محسود نیز در یک حمله دیگر هواپیمای بدون سرنشین در ۲۰۱۳ کشته شد و منجر به متلاشی شدن جبهه تحریک طالبان پاکستانی (TTP) شد.
شماری از شاخه‌های انشعابی تحریک طالبان به ملا فضل‌الله که از قبیله محسود نیست تمایل بیعت دارند. او پیش‌ازاین به دلیل ایجاد تفرقه و جدایی‌طلبی و ضعیف‌سازی جبهه تحریک طالبان پاکستانی و همکاری با ضارب حزب (Zarb-e-Azb) در ۲۰۱۴ از این گروه طرد شده بود.
مفتی نور ولی محسود، چهره‌ای که بیشتر به نویسندگی مشهور است تا یک فرمانده جنگی قسی‌القلب، در دو سال اخیر تلاش کرده است
تا شاخه‌های انشعابی را دوباره تحت یک رهبری واحد – تحریک طالبان پاکستانی – TTP- جمع کند.
در کنار تلاش واحدسازی رهبری گروه تحریک طالبان پاکستانی، این مفتی فرماندهی تحریک طالبان پاکستانی را از شرق افغانستان؛ ولایت‌های کنر و ننگرهار به ولسوالی برمل ولایت جنوبی پکتیکا انتقال داد که در مرز با وزیرستان قرار دارد تا عبور و مرورشان ساده شود.
مفتی نور ولی در کنار تلاش برای واحدسازی رهبری تحریک طالبان پاکستانی، از حملات طالبان در ساحات مهمند و باجور، ولسوالیهای دوردست، حمایت می‌کند و هم‌چنان رابطهی نزدیک با القاعده و طالبان پنجابی دارد.
در ماه‌های جولای و آگست ۲۰۲۰ سخنگوی طالبان از ایجاد گروهی به‌نام «ام الاحد فاروقی» و لشکر جنگ‌جوی دیگر به رهبری «مولوی خشو محمد سندی» تحت چتر تحریک طالبان پاکستانی خبر داد.
در نوامبر ۲۰۲۰ تحریک طالبان پاکستان ادعا کرد که «مولوی حلیم خان» یکی دیگر از فرماندهان در وزیرستان با ۹ تن از زیردستانش به این گروه پیوسته است. هم‌چنان در ادعای دیگری، گفته شد که «عمر عزام» که مشهور به غازی عمر عزام است از میامی پیشنهاد ملحق شدن گروه «موسا شهید کاروان» را به تحریک طالبان داده است.
یک‌جا شدن دو گروه قوی – جمعیت احرار (JUA)- به رهبری «عمر خالد خراسانی» و «حزب‌الاحرا (HeA)» در ماه آگست ۲۰۲۰ موفقیت بزرگ برای مفتی محسود بود.
جمعیت احرار یک شاخه‌ی انشعابی تحریک طالبان پاکستانی بود، در حالی‌که حزب الاحرا، بخشی از تحریک طالبان است. هر دوی این گروه‌ها در ولسوالی مهمند فعالیت دارند که پس از کشته‌شدن حکیم الله محسود در ۲۰۱۳ از هم جدا شده بودند.
جمعیت‌الاحرار بخشی از تحریک طالبان پاکستانی به رهبری عمر خالد خراسانی، در فبروری ۲۰۱۶ حمله‌ای تروریستی را در شرق لاهور انجام داد که در آن ۷۵ تن کشته و ۳۵۰ تن زخمی شدند که رقم بیشترشان زنان و کودکان بودند.
قد علم کردن دوباره تحریک طالبان پاکستانی در ساحات مرزی افغانستان و پاکستان، نه‌تنها باعث نگرانی در افغانستان و پاکستان شده است، بلکه کشورهای منطقه مانند چین، هند و ایالات‌متحده‌ی امریکا که در آستانه‌ی پایان دادن به جنگ طولانی افغانستان‌اند نیز دچار این نگرانی هستند.
افغانستان پیش‌ازاین زخم خشونت را از طالبان دیده و هند نیز در ساحات کشمیر تحت کنترل خود با گروههای جهادی عملاً در جنگ است.
تأثیر فعالیت گروههای تروریستی بالای چین که حضور پر رنگ در سرمایه‌گذاری بالای پاکستان دارد، غیرقابل‌انکار است.
تحریک طالبان پاکستانی با اویغورها رابطهی دارد در عملیاتی ضارب حزبِ ارتش پاکستان در جون ۲۰۱۴ برخی آنان به افغانستان و وزیرستان مهاجرت کردند.
منابع مالی تحریک طالبان پاکستان را اخاذی از منابع محلی، مانند جمع‌آوری پول از پروژه‌های توسعه‌ای، بازسازی جاده‌ها، پروژه‌های ساخت‌وساز مکاتب و بیمارستان‌ها در ولسوالیهای وزیرستان تشکیل می‌دهد.
به اساس منافع محلی، طالبان پنج درصد درآمد ماهانه خود را از پیمان‌کاران محلی در وزیرستان به‌دست می‌آورند.
اخیراً این گروه شبکه جمع‌آوری پول خود را به ولسوالیهای هم‌جوار و شهرهای بزرگ مانند کراچی که گذرگاه تجارتی تلقی می‌شود بسط داده‌اند.
در اخیر ماه فبروری ۲۰۲۱ حکومت پاکستان از حمله طالبان به منتقدان حکومت، بزرگان قومی، مسئولان دولتی و خبرنگاران خبر داد.
سخنگوی طالبان در یک نوار تصویری اردو گفته‌های دولت را به تمسخر گرفته و گفته بود؛ «نمی‌تواند امنیت شهروندانش را تأمین کند.»
سخنگوی تحریک طالبان پاکستان افزود؛ «ما در کنار سایر شهروندان پاکستان به مردم وزیرستان اطمینان می‌دهیم که ما مردم عام را هدف قرار نمی‌دهیم. این یک تفاوت میان دیدگاه رهبران کنونی و پیشین است که قبلاً به امنیت مردم عام توجه نمی‌کردند.»
مفتی نور ولی رابطهی نزدیک با طالبان افغانستان، شبکه حقانی و شبکه القاعده در ساحات مرزی دارد.
این تفاوت او با خلفش فضل‌الله است؛ کسی که رابطهی نزدیک با اداره‌ی امنیت استخباراتی افغانستان داشت.
منابع تأیید نشده می‌گویند که رابطهی نزدیک مفتی با شبکه‌ی حقانی و طالبان افغانستان سبب شد تا حکومت پاکستان پیشنهاد گفت‌وگوی صلح و پایان دادن به خشونت را پیش بکشد.
منبعی گفته است که شبکه حقانی و طالبان به رهبری تحریک طالبان پاکستانی گفته‌اند که در صورتی که او به آتش‌بس تن دهد، آنان هیچ اجباری بالای او نخواهند داشت.
تحریک طالبان پاکستانی با راه‌اندازی حملات شدید در ۲۰۰۷ در بیشتر شهرها حضور خود را تثبیت کرد.
نگرانی دیگر، حضور تحریک طالبان پاکستانی در افغانستان است در حالی که طالبان و دولت افغانستان روی گفت‌وگوهای صلح چانه می‌زنند و توافق و حتا بحثی در مورد توافق با طالبان پاکستان در کار نیست. این گروه با استفاده از این فرصت حملات خود را در مرز افغانستان و پاکستان شدت می‌دهد.
طالبان پاکستانی با استفاده از منابع داخلی طالبان افغانستانی را تشویق می‌کنند تا در حکومت آینده افغانستان دست باز داشته باشند؛ زیرا ناکامی و موفقیت صلح برای طالبان پاکستانی یک‌سان است؛ در صورت موفق نشدن گفت‌وگوها هردو متحدان جهادی باقی می‌مانند.
در جون ۲۰۱۴ نیروهای پاکستان حملات شدیدی را تحت نام «ضرب حزب» بالای تحریک طالبان پاکستان راه‌اندازی کردند و آنان را از ساحه‌ی قبایلی بیرون راندند. هرچند این حملات ضربات شدیدی بر طالبان پاکستانی وارد کرد، اما زیربناهای کاری مردم نیز آسیب دید.
تا هنوز شمار زیادی از مردم قبایلی به دلیل از دست دادن خانه‌های‌شان بیرون از شهر زندگی می‌کنند و حرکت‌های اعتراضی را برای به دست آوردن غرامت راه‌اندازی کرده‌اند.
طالبان در ظهور دوباره خود در منطقه‌ی قبایلی به مردم تعهد کرده‌اند که زمینه‌های کاری‌شان را دوباره احیا خواهند کرد.
با این‌که جامعه‌ی جهانی آتش‌بس را برای کشورهای در حال جنگ با تروریزم پیشنهاد داد، اما به این دلیل که گفته می‌شود سازمان استخباراتی پاکستان در امر مبارزه با تروریزم بازی دوگانه را پیش گرفته است، این روند به بدنامی و بی‌اعتمادی خواهد کشید.
اکنون که نیروهای ائتلاف بین‌المللی قرار است افغانستان را ترک کنند، ظهور تحریک طالبان پاکستانی در ساحه‌ی قبایلی روند تازه‌ای از یک تنش را پیش‌بین است.
پاکستان در یک جنگ شدید تحریک طالبان را شکست داد؛ بیش از هزار تن قربانی شدند و صدها تن از مسئولان کشته شدند، اما برگشت طالبان تنها به انتقام‌گیری خلاصه نمی‌شود، بلکه در تلاش خدشه‌دار کردن قدرت دولت و اعاده حیثیت طالبان در منطقه‌ی قبایلی است.
نویسنده: داوود ختک
منبع: دیپلومات
برگردان: ابوبکر صدیق