شاه محمود قریشی در مقام «وزیر خارجه طالبان»
۳۰ خرداد (جوزا) ۱۴۰۰ – ۲۰ / ۶/ ۲۰۲۱
شاه محمود قریشی در مقام «وزیر خارجه طالبان»
شاه محمود قریشی شیعه
عباس عارفی
شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان در یک گفت و گوی ویژه با تلویزیون طلوع نیوز، حضور رهبران گروه طالبان در خاک پاکستان را به صراحت رد کرد و در پاسخ به سوال گرداننده گفت که از حکومت و رئیس امنیت ملی افغانستان بپرسید که رهبران گروه طالبان (ملا هبة الله، ملا یعقوب و سراج حقانی …) کجا هستند. او در ادامه گفت که «آنها در پاکستان نیستند، محور آنها در پاکستان نیست.»
قریشی در این گفت و گو بارها تأکید کرد که به پیش برویم و در گذشته منجمد نمانیم. او از پروسه صلح افغانستان حمایت کرد، اما به نوعی حکومت افغانستان را عامل بن بست کنونی دانست.
قریشی در این گفت و گو به بیشتر سوال های مهم پاسخ نگفت و یا هم از پاسخ دادن صریح طفره رفت. او در مورد خط مورد منازعه‌ی دیورند گفت که اصلا برایش مسئله نیست که در مورد خط دیورند صحبت کند. اما در پاسخ به برخی سوال ها آنچنان آشکارا مغلطه کرد و دروغ گفت که انگار مغلطه و دروغ همان عنصر اصلی سیاست خارجی پاکستان در قبال افغانستان است.
طوریکه قریشی در مورد تخریب تندیس های بودای بامیان توسط گروه طالبان و به دار آویختن جسد داکتر نجیب الله احمدزی که سازمان استخبارات پاکستان از جمله‌ی متهمان اصلی این رویدها به حساب می رود، با سکوت و بی اعتنایی گذشت و در مرگ اسامه بن‌لادن، رهبر شبکه القاعده که در خاک پاکستان مخفی بود و در همانجا کشته شد، نیز ابراز نظر نکرد.
برعلاوه شعارهای سیاسی، قریشی در حالی از حضور رهبران گروه طالبان در قالب شورای پیشاور و شورای کویته در خاک پاکستان انکار کرد که همین چند هفته قبل زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان در گفت و گو با طلوع نیوز، زمانی که در مورد پلان طالبان برای صلح افغانستان از او پرسیده شد، گفت که طالبان هنوز پلان‌شان را با آنها شریک نکرده، اما گفته اند که پلان داریم و آن را «روان کرده ایم به رهبریت در کویته، وقتی که از رهبریت شنیدیم باز شریک می سازیم.
آوازه های است که ممکن با خود پلان داشته باشند. تعدادی از عضای هیأت طالبان به شمول شیخ عبدالحکیم به کویته رفته بودند، صحبت ها داشتند و حالا پس آمده اند.» خلیلزاد ناخواسته تأیید کرد که پایگاه اصلی رهبران گروه طالبان در پاکستان است و این گروه از مناطق مرزی پاکستان و حمایت سازمان استخبارات این کشور همسایه افغانستان به عنوان خانه دوم شان استفاده می کنند.
زلمی خلیلزاد تنها منبع تأیید کننده حضور رهبران گروه طالبان در خاک پاکستان نیست، بلکه حضور رهبران و فرماندهان نظامی گروه طالبان و همچنان پایگاه های آموزشی این گروه در خاک پاکستان آنچنان واقعیت آشکاری است که پس از توافق هیأت مذاکره کننده دو طرف روی کارشیوه مذاکرات صلح بین الافغانی به توافق رسیدند، در جریان رخصتی که بایستی دو طرف روی مراحل بعدی مذاکرات با رهبران شان مشورت می کردند. اعضای هیأت مذاکره کننده گروه طالبان به رهبری ملا عبدالغنی برادر با دعوت رسمی پاکستان به اسلام آباد رفتند.
در آن سفر ملا برادر با عمران خان، نخست وزیر و شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان دیدار کردند که سخنگوی گروه طالبان یکی موضوعات مورد بحث را «رفت و آمدها به کشور پاکستان» عنوان کرده بود. اما پس از مدتی ویدیوی های در شبکه های اجتماعی به نشر رسید که ملا برادر را در میان زخمیان جنگجویان طالبان در یکی از شفاخانه های پاکستان نشان می داد. ملا برادر در ویدیو جنگجویان گروه طالبان را بر ادامه‌‌ی جنگ تشویق می کند و می گوید نتیجه‌ی جهاد آنها باعث شده که بر آمریکایی ها پیروز شوند.
پاکستان از دیرزمان حامی گروه طالبان در افغانستان بوده است. چنانکه احمد رشید، نویسنده و روزنامه نگار پاکستانی می نویسد، پس از سقوط رژیم طالبان در افغانستان، فرماندهان نظامی و جنگجویان این گروه نه به طور مخفی، بلکه علنی به شکل کاروان وارد خاک پاکستان می شدند؛ طوریکه انگار به خانه های شان برگشته باشند. حمایت ارتش و استخبارات پاکستان از گروه طالبان یک واقعیت آشکار است، اما اینکه حکومت ملکی پاکستان به طور علنی از طالبان حمایت کند، در گذشته تا حدی ملاحظه می کردند.
واقعیت این است که یکی از عوامل منازعه در افغانستان، مداخله پاکستان در امور امنیتی و سیاسی افغانستان است. این دو کشور از زمان شکل گیری کشوری به نام پاکستان، روابط دوستانه و عادی نداشته و همواره درگیر منازعات سرزمینی و مرزی بوده، تا آنجا که پاکستان جنگ نیابتی اش با هند را نیز در زمینه‌ی افغانستان کشانده و از دیرزمان در زمین افغانستان علیه هند بازی می کند.
با این حال مهم ترین موضوع مورد منازعه‌ی افغانستان و پاکستان در سال های اخیر به خصوص در این دو دهه‌ی گذشته این بوده است که حکومت افغانستان همواره از پاکستان به خاطر پناه دادن به رهبران و جنگجویان گروه طالبان در مناطق قبایلی و فتا انتقاد کرده و خواستار برچیدن مراکز آموزشی گروه طالبان و پناهگاه های امن این گروه در خاک پاکستان شده،
در حالی که حکومت پاکستان این واقعیت را انکار کرده و به تکرار گفته است که به رهبران و جنگجویان گروه طالبان پناه نداده و زمینه‌ی آموزش نظامی و ایدئولوژیکی آنها را فراهم نکرده است. ولی در واقعیت پاکستان همچون خانه‌ی دوم برای گروه طالبان بوده و مرز این کشور به روی زخمیان گروه طالبان همچنان باز است.
برعلاوه پناهگاه امن و مراکز آموزشی طالبان در پاکستان، این کشور متهم است که از گروه طالبان برای پیشبرد جنگ در افغانستان علیه نیروهای بین المللی و اکنون علیه نیروهای امنیتی افغانستان حمایت مالی و تسلیحاتی کرده و می کند. چنان که در هفته های اخیر در جریان شدت گرفتن جنگ در شمال افغانستان، به خصوص جنگ در فاریاب، مقام های محلی در فاریاب به رسانه ها گفته اند که رهبری جنگ علیه نیروهای امنیتی افغانستان در ولایت های شمال را جنرال ها و نظامیان بازنشسته ارتش و استخبارات پاکستان به پیش می برند.
اما شاه محمود قریشی همه‌ی این واقعیت ها را انکار کرد و گفت کشورش در حال تلاش برای برقراری صلح در افغانستان است. او هشدار داد که در صورت بن بست پروسه صلح، افغانستان به دهه‌ی نود برخواهد گشت و دچار فروپاشی سیاسی و جنگ داخلی خواهد شد. اما با ابراز نگرانی، همچنان به شکل آشکار و بی پرده از گروه طالبان حمایت کرد و پذیرفت که همراه رهبران گروه طالبان در تماس است.
قریشی در مقام یک مدافع سرسخت گروه طالبان، واقعیت ها را به گونه ای انکار کرد که انگار برای فعالان سیاسی در پاکستان نیز قابل قبول نبود و مایه‌ی تعجب شد. چنانکه محسن داور، یکی از اعضای پارلمان پاکستان و یکی از رهبران جنبش تحفظ پشتون ها در صحن عمومی پارلمان این کشور می گوید
«قریشی طوری از طالبان حمایت کرد که انگار وزیر خارجه پاکستان نیست، بلکه وزیر خارجه طالبان است.» وی در صفحه‌ی توییتر خود در مورد حمایت شاه محمود قریشی از گروه طالبان نوشته است «او ظاهرا از سوی کسانی که حکومت اش و طالبان را کنترول می کنند موظف به انجام حمایت از طالبان شده است. آنهایی که طالبان را حمایت می کنند نمی توانند ادعا کنند که برای صلح کار می کنند.»