«دست پنهان» کرزی!
۱۲ آبان (عقرب) ۱۴۰۳ – ۲ / ۱۱/ ۲۰۲۴
محمد سخی رضایی
حدود یک هفته پیش، عبدالله عبدالله با انتشار تصاویری از دیدار حامد کرزی، رئیس جمهوری سابق افغانستان خبر داد. در این تصاویر حضور درخانی، دختر خردسال کرزی در صدر مجلس مردان و رهبران پیشین با در نظر داشت شرایط کنونی افغانستان و سیاست های سخت گیرانه طالبان با هدف انزوای کاملا زنان و دختران افغانستان، از اهمیت نمادین برخوردار بود و پیام نمادینی نیز برای سران حکومت طالبان، مردم افغانستان و جهان داشت؛ پیام اعتراض نسبت به وضعیت موجود افغانستان.
جلسه مزبور در دفتر آقای کرزی در محوطه ارگ ریاست جمهوری برگزار شده بود و این عکس ها در زمان جلسه و نیز در حیاط دفتر کرزی گرفته شده بود و درخانی درحالی که چادرش را روی شانه اش گذاشته و میان رهبران پیشین ایستاده است.
پرسش اساسی این است که چرا این جلسه در این برهه از زمان برگزار شد و تصاویر نمادین درخانی نشر شد؟
درست سه روز پیش جهت احوالگیری به یکی از دوستان زنگ زدم. بعد از کمی صحبت در مورد شرایط فعلی افغانستان ایشان اظهار داشت که قرار است یک نشست در استانبول ترکیه با ابتکار کرزی برگزار شود و حکمت کرزی معین پیشین وزارت خارجه و مصطفی مستور وزیر پیشین اقتصاد و ادریس زمان مسئولیت برگزاری آن را دارند. از کنار هم گذاشتن این دو رویداد می توان نتیجه گرفت که بین جلسه ای که در دفتر کرزی برگزار شده بود و شرکت درخانی کرزی در آن و نشست استانبول ارتباط معناداری وجود دارد.
درست در زمان مقرر «نخستین نشست پروسه گفتمان ملی» در پشست درهای بسته در استانبول درباره وضعیت کنونی افغانستان و «مسیر عبور از چالش های موجود در رسیدن به ثبات سیاسی» برگزار گردید. به نظر می رسد پیام جلسه ارگ با برگزاری این گفتمان به مردم افغانستان و جامعه بین المللی است که راه حل رسیدن به ثبات سیاسی در افغانستان حذف گروه های جنسیتی، قومی، مذهبی و زبانی نیست، بلکه ایجاد حکومت وحدت ملی با اشتراک تمام گروه های اجتماعی و سیاسی در کشور است.
نقاط قوت و ضعف پروسه گفتمان ملی استانبول در مقایسه با نشست های دوحه
شواهد و قرائن نشان دهنده این است که ترکیه حداقل در مسائل افغانستان بازی را به قطر باخته است. طالبان از گذار دفتر سیاسی این گروه در دوحه و توافقنامه صلح دوحه در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ مطابق با ۵ رجب ۱۴۴۱ هجری قمری و ۱۰ حوت ۱۳۹۸ هجری شمسی که در دوحه قطر بین ایالات متحده و طالبان به امضا رسید، دوباره در افغانستان به قدرت رسید. از این رو مذاکرات دوحه مورد حمایت ایالات متحده، اروپا، طالبان و برخی دیگران از بازیگران سیاسی در عرصه افغانستان قرار دارد. اما از آنجایی که با روی کار آمدن طالبان، شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی روز به روز بدتر شده است، و بسیاری از مردم افغانستان از طالبان ناراضی به نظر می رسند و نسبت به نیات مذاکرات دوحه نیز چندان خوش بین نمی باشند، شاید پروسه گفتمان ملی استانبول بتواند روزنه امید جدیدی به روی مردم افغانستان باز کند. البته میزان موفقیت این پروسه بستگی به حمایت جامعه جهانی، منظقه و همسایگان افغانستان دارد.
خط سوم؛ جنگ در برابر جنگ
با در نظر داشت مواضع سرسختانه طالبان در برابر خواست مردم افغانستان و جامعه جهانی مبنی بر ایجاد یک حکومت فراگیر و سرکوب و ترور مخالفان سیاسی و نظامی این گروه، دیدگاه جنگ در برابر طالبان در بین مردم و حتی رهبران سیاسی روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می کند. در این میان مارشال دوستم بارها تکرار کرده است که طالبان خواستار صلح و ایجاد حکومت همه شمول در کشور نمی باشد. او بارها بر مبارزه با طالبان تاکید کرده است. دوستم براین باور است اگر ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای قدرتمند از طالبان حمایت نکنند و به جای طالبان از وی حمایت شود، «می تواند با طالبان مقابله کند.» و افزوده است، «اگر به طالبان درس ندادم، نامم دوستم نیست.»
عطا محمد نور عضو ارشد رهبری شورای مقاومت ملی به تاریخ ۲۵ اسد ۱۴۰۲ در واکنش به اظهارات زلمی خلیلزاد در مورد رهبران جهادی اظهار داشت در صورت نیاز بدون رضایت آمریکا با طالبان خواهد جنگید.
احمد مسعود طی مصاحبه ای با مجله اسپکتیتر که به تاریخ ۱۸ ماه می ۲۰۲۴ منتشر شد، اظهار داشت که با حمایت مناسب کشورهای غربی، به ویژه کمک تسلیحاتی آن ها، می تواند «امارت اسلامی» طالبان را نابود و یک «جمهوریت دموکراتیک» در این کشور برپا کند.
رهبران دو جبهه ضد طالبان در نشستی مجازی که برای یادبود یک سالگی کشته شدن هفت تن از فرماندهای این جبهه به تاریخ ۱۳ اپریل ۲۰۲۴ برگزار شد بر ادامه مقاومت برضد طالبان تاکید کردند.
کررزی از جمله سیاست مداران افغانستان است که بیشتر از چهار دهه در عرصه سیاسی در این کشور فعال بوده است. وقتی همین چند روز پیش تصاویری از درخانی، دختر کرزی، در صدر مجلس رهبران سیاسی پیشین افغانستان نشر شد، بسیاری از تحلیلگران آن را اعتراضی نسبت به وضعیت موجود بیان کردند. اما با برگزاری «نخستین نشست پروسه گفتمان ملی» در پشست درهای بسته در استانبول درباره وضعیت کنونی افغانستان و «مسیر عبور از چالش های موجود در رسیدن به ثبات سیاسی» که در برگزاری آن حکمت کرزی و مصطفی مستور از سیاست مداران بسیار نزدیک به کرزی نقش محوری داشته اند، مشخص گردید که جلسه ارگ و شرکت درخانی در آن و قرار گرفتن وی در صدر مجلس رهبران پیشین افغانستان هدف دیگری را نیز دنبال می کرده است؛ دادن پیام خاص به جامعه جهانی، منطقه و افغانستان از طریق نشست پروسه گفتمان ملی.
