گذاری بر سیر تغییر و تحولِ پول کاغذی در افغانستان (قسمت نهم)

۲۸ مهر (میزان) ۱۳۹۹ – ۱۹/ ۱۰/ ۲۰۲۰

“گذاری بر سیر تغییر و تحولِ پول کاغذی در افغانستان: از دیروز تا امروز” (۹)

 اقتصاد افغانستان طی سالیانِ متمادی، جنگ ها و درگیری هایی بسی طولانی از سر گذرانیده و دوران مختلفی را تجربه کرده و در نتیجه ارزش پول رایجِ این کشور –افغانی- در طول سال ها جنگ های داخلی همواره در حال دگردیسی و نوسان بوده است. لازم به ذکر است که چاپ اسکناس و یا همان پول کاغذی در افغانستان برای اولین بار در دوران امان الله خان انجام شد. در جریانِ تغییر و تحولاتِ وارد شده بر پول افغانستان خواهیم دید که با گذار از هر دوره ی تاریخی و با تغییر شاه و یا شخص اول حکومت، شکل ظاهری، ویژگی ها، طرح ها و نمادهای منقوش بر آن ها نیز دچار تحول می شود؛ و این خود عاملی گردیده تا بررسیِ سیر تغییر و تحولات پول کاغذی (اسکناس يا بانکنوت) در افغانستان به امری جالب توجه و حائز اهمیت تبدیل شود. در اینجا با تقسیم بندی دوران مختلف (از تاریخ ۱۹۱۹ تا ۲۰۱۶) بر روند دگردیسیِ ویژگی های ظاهری و علائم اسکناس در این کشور نگاهی خواهیم داشت.

• د افغانستان بانک (۱۹۹۳)

۵۰۰۰ افغانی ۱۹۹۳ // چاپ ۱۹۹۳ // تاریخ ۱۳۷۲ ش // ابعاد: ۱۶۷x 73 میلی متر// نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: مهر بانک // نخ امنیتی یکسره بنفش با چاپ متن و عددِ ۵۰۰۰ // ناشر: گُوزناک // چاپ جلو و پشت با رنگ های بنفش، سبز، نارنجی، قهوه ای و آبی // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ قرمز. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست مسجد پل خشتی در کابل // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم // امضاها: حکیم-خلیلی // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از مقبره احمد شاه درانی در قندهار.

۱۰۰۰۰ افغانی ۱۹۹۳ // چاپ ۱۹۹۳ // تاریخ ۱۳۷۲ ش // ابعاد: ۱۷۱x 76 میلی متر// نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: مهر بانک // نخ امنیتی یکسره سبز با چاپ متن و عددِ۱۰۰۰۰ // ناشر: گُوزناک و توماس دلا رو، لندن // چاپ جلو و پشت با رنگ های بنفش، سبز، نارنجی، قهوه ای و آبی // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ قرمز. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست نمایی از مسجد جامع هرات // حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی. مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم // امضاها: حکیم-خلیلی // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از طاق دروازه‌ی قلعه بست در شهر لشکرگاه ولایت هلمند

• د افغانستان بانک (۲۰۰۲-۲۰۰۴)

۱ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱  // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۳۱x 55 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی یک سره و بدون بریدگی // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ صورتی // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // امضاها: احدی-ارسلا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از مسجد آبی مزار شریف. (در ادامه به دلیل تشابه ظاهریِ اسکناس هایِ این دوره تنها به ذکرِ ویژگی ها، علائم و نشانه های آنها پرداخته و تنها تصاویری از ۱ افغانی و ۱۰۰۰ افغانی ۲۰۰۲-۲۰۰۴ نمایش داده خواهد شد.)

۲ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱ //  ابعاد: ۱۳۱x 55 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی یک سره و بدون بریدگی // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ آبی // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // امضاها: احدی-ارسلا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از طاق (ظفر) در باغ های پغمان و بنای یادبود سربازان افغان در جنگ استقلال.

۵ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱  // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۳۱x 55 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی یک سره و بدون بریدگی // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ قهوه ای // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // امضاها: احدی-ارسلا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از قلعه بالاحصار در کابل.

۱۰ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱ // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۳۶x 56 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی پنجره ای (منظور نخ امنیتی است که بخش هایی از آن خارج از بافت کاغذ بوده و به صورت بریده بریده مشاهده می شود) // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ زرد و سبز // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست آرامگاه میرویس خان هوتکی در قندهار و مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // سه مجموعه امضا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از طاق (ظفر) در باغ های پغمان و بنای یادبود سربازان افغان در جنگ استقلال.

۲۰ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱ // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۴۰x 58 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی پنجره ای (منظور نخ امنیتی است که بخش هایی از آن خارج از بافت کاغذ بوده و به صورت بریده بریده مشاهده می شود) // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ قهوه ای // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست نمایی از مقبره سلطان محمود در غزنی و مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // سه مجموعه امضا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از ارگ شاهی در کابل.

۵۰ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱ // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۴۴x  ۶۰ میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی پنجره ای (منظور نخ امنیتی است که بخش هایی از آن خارج از بافت کاغذ بوده و به صورت بریده بریده مشاهده می شود) // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ سبز تیره // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست نمایی از مسجد شاه دو شمشیر در کابل و مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // سه مجموعه امضا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از جاده ای در گذرگاه سنگ در کوه های هندوکش (در این عکس اتومبیل پشت اسکناس ۱۰ افغانی در سال ۱۹۷۹ حذف شده است!).

۱۰۰ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱ // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۴۸x 62 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی پنجره ای (منظور نخ امنیتی است که بخش هایی از آن خارج از بافت کاغذ بوده و به صورت بریده بریده مشاهده می شود) // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ بنفش // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست نمایی از مسجد پل خشتی در کابل و مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // سه مجموعه امضا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از طاق دروازه‌ی قلعه بست در شهر لشکرگاه ولایت هلمند

۵۰۰ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱ // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۵۲x 64 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی پنجره ای (منظور نخ امنیتی است که بخش هایی از آن خارج از بافت کاغذ بوده و به صورت بریده بریده مشاهده می شود) و همچنین نخ امنیتی هولوگرافیک با عدد ۵۰۰ // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ آبی// توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست نمایی از مسجد جامع در هرات و مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // یک مجموعه امضا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از فرودگاه قندهار با برج کنترل

۱۰۰۰ افغانی ۲۰۰۲ // اصلاح ارزی // چاپ ۲۰۰۲-۲۰۰۴ // تاریخ ۱۳۸۱ // معرفی: ۰۷-۱۰-۲۰۰۲ //  ابعاد: ۱۵۸x 66 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: آرامگاه میرویس خان هوتکی // نخ امنیتی پنجره ای (منظور نخ امنیتی است که بخش هایی از آن خارج از بافت کاغذ بوده و به صورت بریده بریده مشاهده می شود) و همچنین نخ امنیتی هولوگرافیک با عدد ۱۰۰۰ // ناشر: شرکتی در مونیخ آلمان به نام گیزک و درینت // چاپ جلو و پشت با رنگ نارنجی // توضیحات: متون به زبان عربی // شماره گذاری به رنگ مشکی. پس زمینه ی متشکل از نقش عربی یا اسلامی // در سمت راست نمایی از مسجد آبی مزار شریف و مهر بانک در قالب دو ظرف شبیه به قیف یا شاخ و وارانه ی یک سکه ی تترادراخما یا تترادرهم// حاشیه تزئین شده با واحد پول در اعداد عربی و غربی // یک مجموعه امضا // پشت: متون به زبان های عربی و انگلیسی و اعداد به عربی و انگلیسی// نمایی از مقبره احمد شاه درانی در قندهار.

ادامه ی مطلب در پست های بعدی …