بایدن؛ دنباله رو راه ترامپ یا پیشوای سیاستی نوین
۲۴ آبان (عقرب) ۱۳۹۹ – ۱۴/ ۱۱/ ۲۰۲۰
«آیا بایدن همان مسیرِ مشخص ترامپ در افغانستان را پیش خواهد گرفت؟»
شیرینا قاضی
انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده چه تاثیری بر روند صلح افغانستان دارد؟ پروسه ای که دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین برای پیشبرد آن مبادرت کرد.
به گفته ی برخی تحلیلگران، بایدن تا حد زیادی در همان مسیر تعیین شده توسط رئیس جمهور در حالِ برکناری باقی خواهد ماند اما طالبان مسئول خشونت ها می داند. به باور آنها، با در نظر داشتنِ ابراز امیدواریِ برخی افغان ها بر این اینکه: بایدن امتیاز کمتری به طالبانی که به جریان مذاکراتِ صلح به رهبری افغانستان در دوحه وارد شده است، می دهد؛ تفاوت واقعی وی با ترامپ در اجرایی کردن و پیاده سازی ]سیاست های خود[ خواهد بود.
معاون دوم رئیس جمهوری افغانستان، سرور دانش در روز دوشنبه از دولت آتیِ بایدن خواست تا روند صلح را بررسی، و فشار بیشتری بر طالبان که توافق نامه ای برای کاهش خشونت با ایالات متحده را امضا کرده است، وارد سازد.
اقدامات و حرکت هایی از این دست می تواند به مذاکره کنندگان دولت افغانستان در گفتگوهای صلح بین الافغانی در دوحه قطر، اهرم فشار بیشتری بدهد.
«اندرو واتکینز»، تحلیلگر ارشد در گروه بین‌المللی بحران، به الجزیره گفته است که” به نظر می رسد دولت بایدن به نگرانی های متحدانش، از جمله در کابل، و برقراریِ امنیت ملی خود توجه داشته باشد، و تا حد امکان سیاستِ عقب نشینی و عدم مداخله را برای اطمینان از تداوم ثبات اتخاذ کند.”
از دیگر سو سلطان برکات، رئیس مرکز مطالعات منازعه و بشردوستانه انستیتوی دوحه نیز همچنین با تکرارِ دیدگاه واتکینز اذعان کرد که، تصمیمات لجستیکی در مورد کاهش سربازان آمریکایی ادامه خواهد داشت و این روند می تواند به ۲۰ سال جنگ ایالات متحده -طولانی ترین جنگ- پایان دهد. به گفته ی وی: “امکان دارد بایدن استراتژی تشریح جزئیات بیشتر از واقعیتِ موجود برای افغان ها و آمریکایی ها را دنبال کند.” بایدن همچنین بیشتر بر روابط منطقه ایِ خوب و مناسب با کشورهای اطراف افغانستان تمرکز خواد داشت. او باید آنها را همراه و موافق نگه دارد.”
اولویت های جو بایدن
طالبان به انجام حملات مرگبار به نیروهای دولتی آن هم در هنگام گفتگوهای صلح در دوحه متهم شده است. این گروه مسلح افغان گفته است که، توافق نامه ماه فوریه با ایالات متحده را زیر پا نگذاشته است، زیرا دولت افغانستان طرف طالبان نیست.
طالبان در روز سه شنبه (۱۰ نوامبر ۲۰۲۰) از جو بایدن خواستند تا توافق نامه فوریه که خواستار عقب نشینی کامل نیروهای آمریکایی تا ماه مه سال ۲۰۲۱ می باشد را، اجرایی کند.
این گروه مسلح در بیانیه ای، که اولین اظهارنظر طالبان در مورد نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده بود اظهار داشتند که “امارت اسلامی قصد دارد به رئیس جمهور منتخب جدید آمریكا و دولت آتی تأكید كند كه پیاده سازیِ این توافق نامه منطقی ترین و موثرترین ابزار برای پایان دادن به درگیری بین هر دو كشور ما می باشد.”
توافق فوریه که خروجِ مرحله به مرحله ی نیروهای آمریکایی را پیش بینی می کرد، متعهد شده است که اجازه استفاده از خاک افغانستان علیه آمریکا و متحدانش را نمی دهد. و به عنوان بخشی از این توافق نیز، هزاران سرباز آمریکایی پیشتر از این کشور بیرون کشیده شدند.
به گفته ی میثم وحیدی، تحلیلگر افغان، بعید به نظر می رسد كه بایدن توافق آمریكا- طالبان را رد كند، زیرا اولویت های وی به جای اختلاف نظر با طالبان، حل مسائل فوری داخلی خواهد بود.
وحیدی بر این باور است که “اولویت های بایدن تمرکز بر سایر مسائل داخلی و جهانی؛ از جمله بحران کووید ۱۹ در ایالات متحده، توافق نامه پاریس، معامله با چین، روسیه و ایران هستند. بنابراین، من فکر نمی کنم او رئیس جمهور شده باشد تا جنگ را در کشوری که ثابت کرده هیچ برنده ای ندارد، از سر بگیرد.”
وحیدی با بیان اینکه با این وجود بایدن ممکن است تعداد کمی از نیروهای ضد تروریسم را در افغانستان نگه داشته تا اطمینان حاصل کند که آمریکا در معرض تهدید گروه های مسلحی چون القاعده و داعش نیست، افزود؛ این امر موجب مسئولیت پذیری بیشتر طالبان در تحقق یکی از اصول اصلی توافق نامه طالبان-آمریکا می شود: یعنی قطع روابط با القاعده.
طبق گزارش منتشر شده در ماه مه توسط سازمان ملل، القاعده بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ عاملِ کنشگر و فعال در ۱۲ ولایت افغانستان، یعنی: بدخشان، غزنی، هلمند، خوست، كنر، قندوز، لوگر، ننگرهار، نیمروز، نورستان، پكتیا و زابل دارد.
“افغانستان را به طالبان ندهید”
بسیاری از افغان ها معتقدند که ترامپ برای پیشبرد روند صلح عجله کرده است. به باور آنها، رئیس جمهور آمریكا خروجِ مسئولانه نیروهای آمریكایی را در اولویت قرار نداد، سیاستی كه می تواند منجر به عقب راندن كشور به جنگ داخلی شود. ترامپ همچنین به دادن امتیازات بیشتر به طالبان در جریان گفتگوها و “به حاشیه راندن دولت افغانستان” متهم شده است.
به گفته ی صنا حیدر، یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی در کابل، ریاست جمهوری بایدن آن امیدیست که دموکرات ها با شیوه ای بهتر از صرفا تقدیم کشور به طالبان، ایجاد خواهند کرد.” “از دید ما، به نظر می رسد ترامپ برای بیرون بردن نیروهایش از افغانستان عجله دارد. اگر نیروهای آمریکایی در ماه مه ۲۰۲۱ افغانستان را ترک و روند صلح همچنان ادامه داشته باشد، این وضعیت به طالبان قدرت بیشتری بخشیده و به آنها امکان آن را می دهد تا کنترل کشور را در دست بگیرند.”
ترامپ که وعده ی خروجِ نیروهای آمریکایی را از “جنگ های بی پایانِ” خارج از کشور داده بود، پس از مشاجره و بحث رهبران رقیب در مورد تشکیل دولت جدید پس از انتخابات مناقشه برانگیز ریاست جمهوری؛ کمک های ایالات متحده به این کشور را قطع کرد.
همچنین به گفته ی پشتنه درانی، یک فعال آموزشی، روسای جمهور آمریکا نجات دهنده افغانستان نیستند. وی اذعان کرد: “او [بایدن] علاقه ای به نگه داشتن نیروهایش در افغانستان ندارد. تمرکز او در درجه اول بر آمریكایی ها و آمریكا است تا رفاه و آسایش افغان ها.”
چنانچه بایدن در مصاحبه ای با شبکه ی سی بی اس در ماه ژوئیه اذعان کرد كه درصورتِ بازگشتِ طالبان به قدرت پس از عقب نشینی نیروهای آمریكایی، ایالات متحده “هیچ مسئولیتی” را برعهده نمی گیرد. زمانی که از باید سوال شد که آیا در صورت بازگشت طالبان به قدرت، ایالات متحده مسئولیتی خواهد داشت یا خیر؟ وی چنین پاسخ داد: “هیچ مسئولیتی”. “مسئولیت من این است که از منافع ملی آمریکا محافظت کنم و زنان و مردان کشورمان را در معرض خطر قرار ندهم … این آن کاری است که من به عنوان رئیس جمهور انجام خواهم داد.”
طبق برآورد دانشگاه براون از محاسبه ی هزینه این جنگ؛ جنگ در افغانستان در سال ۲۰۰۱ آغاز شد و تا سال ۲۰۲۰ حدود ۹۷۸ میلیارد دلار هزینه داشته است، یعنی هر ساله حدودا ۴۹ میلیارد دلار. همچنین حدود ۱۵۷۰۰۰ نفر از جمله بیش از ۴۳،۰۰۰ غیرنظامی کشته شده اند. طبق اعلام آمار ایالات متحده، بیش از ۲۴۰۰ سرباز این کشور نیز در این جنگ کشته شده اند.
به گفته درانی، “آنچه حائز اهمیت است این است که اطمینان حاصل شود ما توافق صلحی در اختیار داریم که در آن آتشی بس دائمی و پایدار بین همه طرف های درگیر در گفتگوهای بین الافغانیآن هم پیش از عزیمتِ نیروهای خارجی حاصل شود، در غیر این صورت کشور به ورطه ی هرج و مرج فرو خواهد رفت.”
پشتنه درانی، مدیر Learn Afg، یک سازمان غیردولتی اختصاص یافته به نوآوری در آموزش و پرورش افزود؛ “ما برای افغانستانی بهتر باید اکنون بر امور خود توجه و تمرکز داشته باشیم. باید بر روی توافق صلح تمرکز کنیم. باید روی پاسخگویی بیشتر دولت افغانستان متمرکز شویم.”
حتی در حین انجام گفتگوهای صلح در دوحه نیز، شاهد افزایش خشونت ها بودیم. چنانکه در سه ماه منتهی به پایان سپتامبر دست کم ۸۷۶ غیرنظامی کشته و ۱۶۸۵ نفر زخمی شدند، که حدودا نزدیکِ ۵۰ درصد افزایش داشته است.
به گفته ی واتکینز: “مهمترین چیز برای افغانستان این است که از شدت و وخامتِ این منازعات و درگیری ها فروکاسته شود، به ویژه خشونتی که علیه غیرنظامیان بوده و آنها را [به طور غیرمستقیم] هدف قرار می دهد.” “دومین نکته مهم این است که پروسه ی گفتگوی هر دو طرف با یکدیگر ادامه یابد، مهم نیست که طی چند ماه آینده چه اتفاقی می افتد. چراکه حتی در میان بدترین تأثیرات و حوادث ناشی از جنگ، عمل گفتگو امکان و توانایی ایجاد تغییراتی در آینده را دارد.”
بایدن در آستانه انتخابات آمریكا گفته بود كه نیروهای آمریكایی را خارج خواهد کرد اما با حفظ برخی از نیروهای ضد تروریسم در افغانستان و عراق مخالف نیست.
طبق گفته ی وحیدی، تحلیلگر افغان گفت: “برای ایالات متحده جنگ افغانستان به پایان رسیده است.” “این بیشتر یک درگیری ]برای[ افغانستان است تا یک جنگ جهانی.”
منبع: الجزیره