سقوط پی‌هم ولسوالی‌ها؛ عقب‌نشینی تاکتیکی یا فرصت تبلیغاتی برای طالبان؟
۲۵ خرداد(جوزا)۱۴۰۰-۲۰۲۱/۶/۱۵
سقوط ولسوالی جلریز
شدت جنگ در ماه های اخیر، وضعیت امنیتی کشور را وخیم و بدتر کرده است. به گونه ای در حدود یک ماه گذشته بیش از ۲۰ ولسوالی/شهرستان به دست طالبان سقوط کرده است. این در حالی است که دولت در مقابل از شیوه «عقب نشینی تاکتیکی» در برابر این حملات استفاده کرده است. روشی که گویا نه تنها کارامد نبوده بلکه منجر به پیش روی بیشتر طالبان در مناطق مختلف کشور شده است. در همین رابطه، یادداشت زیر از لطف علی سلطانی که در روزنامه اطلاعات روز منتشر شده است به وضعیت فعلی پیشروی طالبان و عملکرد دولت پرداخته است.
از یک ماه به این سو بیش از ۲۰ ولسوالی از اختیار دولت خارج شده و به کنترل طالبان درامده است. از این میان شماری، عمدا تخلیه شده و شماری هم بر اثر حملات شدید طالبان سقوط کرده‌اند. حکومت افغانستان اما این کار را عقب‌نشینی تاکتیکی عنوان کرده و تأکید می‌کند که در آینده‌ی نزدیک ولسوالی‌های از دست‌رفته را پس می‌گیرد. آگاهان امور معتقدند که عقب‌نشینی تاکتیکی حکومت از شماری از ولسوالی‌ها دست‌آورد چندانی برای طالبان محسوب نمی‌شود اما در جنگ تبلیغاتی این گروه را کمک می‌کند.
ولسوالی‌های جلریز و نرخ در میدان وردک، برکه در بغلان، دولت‌شاه در لغمان، گیزاب در ارزگان، ده یک و جغتو در غزنی، شینکی در زابل، دو آب و مندول در نورستان، دولت‌آباد و قیصار در فاریاب، شهرک، تولک و ساغر در غور، اشکمش در تخار، زارع در بلخ، سوزمه‌قلعه و صیاد در سر پل، علی‌آباد و خان‌آباد در قندوز و لاش‌و‌جون در فراه از ولسوالی‌های‌اند که در حدود یک ماه گذشته از اختیار دولت خارج شده‌اند.
اکثر این ولسوالی‌ها در یکی دو هفته‌ی گذشته از اختیار دولت خارج شده‌اند. حکومت اما آن را اکثر عقب‌نشینی تاکتیکی عنوان کرده و می‌گوید که برای بازپس‌گیری این ولسوالی‌ها به زودی عملیات راه‌اندازی می‌شود.
امرالله صالح، معاون نخست ریاست‌جمهوری کنترل طالبان بر شماری از ولسوالی‌ها را که اخیرا در اختیار این گروه قرار گرفته است شکننده خوانده و تأکید کرده که به‌زودی این ولسوالی‌ها به «گورستان جمعی» این گروه تبدیل خواهد شد. او در فیسبوکش نوشته است: «در بسا مناطق که اسمش را سقوط گذاشته‌اند طالب با ایجاد خط باریک پیشروی کرده است. عقبه‌شان عمق و پهنا ندارد. آن‌هایی که جنگ با طالب را بلدند می‌دانند که این خط باریک به گورستان دسته‌جمعی این گروه وحشت و جهل تبدیل خواهد شد.»
روح‌الله احمدزی، سخن‌گوی وزارت دفاع در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که نیروهای دولتی برای این‌که جان خودشان و افراد ملکی را حفظ کرده باشند، از شماری از مناطق عقب‌نشینی تاکتیکی کرده‌اند. به گفته‌ی او برای بازپس‌گیری ولسوالی‌های از دست‌رفته به‌زودی عملیات راه‌اندازی خواهد شد.
در این حال پرسشی که مطرح می‌شود این است: چرا حکومت ولسوالی‌هایی را که در آن نیروهای امنیتی مستقرند رها می‌کند به این امید که دوباره آن را به‌دست می‌آورد؟ آیا هزینه‌ی بازپس‌گیری بیشتر و سنگین‌تر نیست؟
سخن‌گوی وزارت دفاع در پاسخ به این پرسش می‌گوید که اگر نیروهای دولتی عقب‌نشینی نمی‌کردند، هزینه‌ی حفظ ولسوالی‌ها بیشتر از هزینه‌ی پازپس‌گیری آن می‌بود. استدلال وزارت دفاع برای خارج‌شدن از شماری از ولسوالی‌ها بدون درگیری این است که اگر در برابر حملات طالبان مقاومت می‌شد هم باعث تلفات ملکی می‌شد و هم نیروهای مستقر در آن ولسوالی‌ها تلف می‌شدند.
بنابراین نیروهای دولتی عقب‌نشینی تاکتیکی کرده‌اند تا به‌زودی با قوت بیشتر به آن ولسوالی‌ها برگردند. آقای احمدزی گفت: «در آینده‌ی نزدیک برای پس‌گیری این مناطق عملیات آغاز خواهد شد. در اکثر ولایت‌ها نیروهای کماندو مستقر شده‌اند. در ولایت‌های دیگر هم برنامه است که این نیروها مستقر شوند. سعی می‌کنیم عملیات‌ها را با احتیاط راه‌اندازی کنیم که مردم ملکی آسیب نبینند. در آینده نزدیک برنامه ما کامیاب می‌شود و نیروهای دولتی با قوت بیشتر دوباره در این مناطق مستقر می شوند.»
عقب‌نشینی تاکتیکی یک اصطلاح نظامی و یکی از اجزای مدافعه است. عقب‌نشینی‌های تاکتیکی منظم صورت می‌گیرد. به این معنا که قطعات و جزوتام‌ها در یک فرصت مناسب با یک پلان و برنامه‌ای از قبل تهیه‌شده پرسونل، سلاح، مهمات و تجهیزات‌شان را که قابل انتقال باشد، با خود در یک مکان مصون انتقال می‌دهند و حالت مدافعه را به خود اختیار می‌کنند و متباقی تجهیزاتی را که نمی‌توانند انتقال دهند، برای این‌که به دست دشمن نیفتد، در ساحه از بین می‌برند.
در تصاویری که از سوی طالبان از سقوط برخی از ولسوالی‌ها منتشر شده اما دیده می‌شود که مقادیر زیادی اسلحه سبک و سنگین و وسایط نقلیه نظامی از نیروهای امنیتی در این ولسوالی‌ها به‌جا مانده و در اختیار گروه طالبان قرار گرفته است.
روح‌الله احمدزی، در این باره به روزنامه اطلاعات روز گفت شماری از وسایط نقلیه مثل هاموی و رنجر که در شماری از ولسوالی‌ها باقی مانده است به این دلیل بوده که از کار افتاده و قابل انتقال نبوده است. او اما تأکید کرد که اسلحه و مهمات نیروهای دولتی به‌دست طالبان نیفتاده است. به گفته‌ی او تصویر مهماتی که طالبان منتشر و ادعا کرده که پس از سقوط ولسوالی‌ها در اختیار این گروه قرار گرفته است، در واقع اسلحه و مهمات خود این گروه است و بیشتر جنبه تبلیغی دارد. آقای احمدزی تأکید می‌کند که نیروهای دولتی در جریان عقب‌نشینی تاکتیکی تمامی اسلحه و مهمات‌شان را نیز با خود برده‌اند.
وزارت دفاع در حالی از عقب‌نشینی تاکتیکی صحبت می‌کند که به گفته‌ی شماری از نمایندگان مجلس در سقوط برخی از ولسوالی‌ها ده‌ها نیروی دولتی کشته و زخمی شده‌اند.
در نشست امروز مجلس، شمار قابل توجه نمایندگان مردم درباره‌ی سقوط ولسوالی‌ها صحت کردند و نهادهای امنیتی را به کم‌‌کاری و کارشکنی در بخش رسیدگی به‌موقع به نیروهای دولتی مستقر در این ولسوالی‌ها متهم کردند. به گفته‌ی آنان نیروهای دولتی چندین شبانه‌روز در سنگر گرسنه و تشنه رزمیدند اما برای آنان کمک و حتا آب و نان نرسید.
بلقیس روشن، نماینده‌ی مردم فراه در نشست امروز مجلس گفت که در حمله‌ی طالبان بر ولسوالی «لاش و جون» بیش از ۱۰۰ نیروی دولتی کشته و زخمی شدند. ولسوالی لاش و جون روز گذشته به‌دست طالبان سقوط کرد.
آگاهان امور معتقدند که عقب‌نشینی تاکتیکی حکومت از شماری از ولسوالی‌ها دست‌آورد چندانی برای طالبان محسوب نمی‌شود اما در جنگ تبلیغاتی این گروه را کمک می‌کند.
به اعتقاد عتیق‌الله امرخیل، آگاه مسایل نظامی، حکومت شماری از پاسگاه‌ها در ولسوالی‌های دورافتاده را که حفظ‌شان دشوار است جمع و منسجم می‌کند تا هم توانسته باشد از تلفات این نیروها جلوگیری کند و هم آنان را برای بازپس‌گیری مناطق از دست‌رفته آماده کند. از نظر آقای امرخیل به‌لحاظ تاکتیک نظامی حکومت کار درستی انجام می‌دهد. با این حال، آقای امرخیل تأکید می‌کند که نیروهای دولتی باید به‌زودترین فرصت و تا پیش از آن‌که طالبان اطراف ولسوالی را ماین‌گذاری یا ساختمان‌های دولتی را به آتش بکشند، عملیات بازپس‌گیری را آغاز کنند.
از نظر آقای امرخیل با توجه به این‌که جنگ طالبان چریکی است این گروه نمی‌تواند ولسوالی‌ها را حفظ کند، زیرا به گفته‌ی او طالبان یک نیروی جنگی است و توان حکومت کردن ندارد: «تا حالا که ما شاهد بوده‌ایم طالبان هر ولسوالی را که گرفته به آتش کشیده، اطرافش را ماین گذاری کرده‌اند و خودشان برگشته‌اند به مراکزشان.»
همچنین آقای امرخیل معتقد است که سقوط ولسوالی‌های که دولت آن را عقب‌نشینی تاکتیکی می‌خواند، طالبان را در جنگ تبلیغاتی علیه دولت افغانستان کمک می‌کند: «وقتی حکومت از ولسوالی عقب‌نشینی می‌کند طالبان ادعا می‌کند که این ولسوالی را سقوط داده است. این تبلیغات هم در داخل و هم در خارج روی روحیه مردم تأثیر منفی می‌گذارد و این مفهوم را تداعی می‌کند که نیروهای دولتی توانش را در برابر طالبان از دست داده‌اند. ولی این‌طور نیست.»
نویسنده: لطف علی سلطانی
منبه: روزنامه اطلاعات روز