نگاه ستیزه‌جویان از موضع قدرت؛ روایت تازه طالبان از آزادی و حقوق زنان تا چه حد قابل باور است؟
۳۱ مرداد(اسد)۱۴۰۰-۲۰۲۱/۸/۲۲
با سقوط دولت کابل و تصرف این شهر توسط طالبان یکی از دغدغه های جدی از حضور طالبان در قدرت، بحث اصول حقوق بشری و آینده آن ها است. در همین رابطه وشته زیر در وب سایت یورونیوز به این نگرانی پرداخته است.
جهان با روایتی تازه از جنگ افغانستان و رویکرد شبه‌نظامیان طالبان به حقوق بشر مواجه شده است. روایتی که سعی در تطهیر قتل‌عام غیرنظامیان توسط این گروه ستیزه‌جو و اطمینان بخشی در مورد رعایت حقوق انسانی تمامی زنان و مردان افغان دارد؛ چنان که ذبیح الله مجاهد، سخنگوی «امارت اسلامی» در نخستین نشست رسانه‌ای خود گفته است:«خدای ناکرده، ما هیچ اقدام عمدی علیه کسی انجام نداده‌ایم.»
آقای مجاهد همچنین در مواجهه با سوالی در مورد این که چگونه انتظار دارد که خانواده قربانیان حملات شبه‌نظامیان طالبان، این گروه را ببخشند، یادآوری کرده که تعدادی از شبه‌نظامیان طالبان نیز در طول ۲۰ سال گذشته در جریان عملیات انتحاری جان خود را از دست داده‌اند ولی با این حال این گروه تمامی افرادی را که علیه آنها جنگیده عفو می‌کند.
سخنگوی طالبان روز سه‌شنبه همچنین وعده داد که طالبان به آزادی رسانه‌ها و حقوق زنان در چارچوب شریعت احترام می‌گذارد و حق تحصیل و اشتغال آنها را به رسمیت می‌شناسد. البته او در عین حال تاکید کرده است که «ما حق داریم براساس اصول و قواعد و مقررات دینی خود عمل کنیم.»
اما این روایت تازه ستیزه‌جویان طالبان که پس از تصرف کابل و تکیه بر کرسی قدرت سیاسی افغانستان بیان شده تا چه حد قابل باور است؟
حدود سه ماه پیش بود که وقوع سه انفجار پیاپی در مدرسه دخترانه سیدالشهدا واقع در غرب کابل جان ۵۰ دانش‌آموز را که اکثر آنها بین ۱۱ تا ۱۵ سال سن داشتند، گرفت و ۱۰۰ تَن را مجروح کرد. یک سال پیش از آن نیز حمله افراد مسلح به یک زایشگاه در غرب کابل، ۱۶ نفر از جمله دو نوزاد و مادرشان، چند پرستار و مادر بستری شده را به کام مرگ فرستاد. نُه ماه پیش هم حمله به دانشگاه کابل از سوی مردان مسلح دست کم ۴۱ کشته و مجروح به جا گذاشت. پنج ماه پیش نیز حملات به کارزار واکسیناسیون فلج اطفال در ولایت ننگرهار با کشتار چندین کارمند زن به پایان رسید. قتل‌عام گوینده زن تلویزیون، چندین خبرنگار و پزشک و پرستار زن نیز بخش کوچکی از تلفات غیرنظامیان در افغانستان طی یکسال گذشته است.
هر چند شبه‌نظامیان طالبان در قبال این جنایت‌ها اغلب سکوت کرده و یا مسئولیت آنها را برعهده نگرفته ولی فارغ از گزارش‌های اطلاعاتی دولت افغانستان که در اکثر موارد انگشت اتهام را به سوی این گروه ستیزه‌جو گرفته، سازمان ملل متحد در تازه‌ترین گزارش خود در مورد تلفات غیرنظامیان در افغانستان اعلام کرده تنها در شش ماه نخست سال ۲۰۲۱ یعنی در فاصله ابتدای ژانویه تا پایان ژوئن گذشته، دو هزار و ۲۱ غیرنظامی در پی تشدید حملات شبه‌نظامیان طالبان کشته و زخمی شده‌اند. همچنین نهادهای حقوق بشری تخمین زده‌اند که ستیزه جویان طالبان مسئول مستقیم کشتار نزدیک به پانزده هزار غیرنظامی از جمله زنان و کودکان در ۱۲ سال گذشته است.
همچنین دیده بان حقوق بشر نیز ژوئیه گذشته اعلام کرد که جنگجویان طالبان در ماه ژوئن خانه‌های شهروندان افغانستانی ساکن در شمال این کشور را به آتش کشیده و آشکارا خانه‌های شهروندان افغانستانی را به دلیل همکاری آنها با دولت مرکزی مستقر در کابل، غارت کرده‌اند.
گذشته از اخبار جنایت‌هایی که تا همین چند ماه پیش علیه زنان و رسانه‌ها در افغانستان ادامه داشته، تجربه عملی حکومت ستیزه‌جویان طالبان در فاصله سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که متکی بر تفسیری افراطی از اسلام بود، هنوز از ذهن میانسالان و پیرمرد‌ها و پیر‌زن‌های افغان پاک نشده است. شبه‌نظامیان طالبان در سال ۲۰۲۱ نیز همچنان بر حق خود مبنی بر اقدام براساس اصول و قواعد و مقررات دینی خود تاکید دارند ولی دستگاه تبلیغاتی آنها، ناظران خوش‌بین تحولات افغانستان و نیز دولت‌های منتفع از قدرت‌گیری دوباره آنها سعی در القای عمومی این رویکرد دارند که تفسیر آنها از اصول و قواعد شریعتشان تغییر کرده است.
هر چند در این میان، برخی رهبران جهان از جمله بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا نیز تاکید کرده‌اند که طالبان را باید براساس اعمال و نه حرف‌هایشان قضاوت کرد ولی اگر با گذشت زمان بین عمل و وعده‌های طالبان فاصله افتاد، این بار هم مردم افغانستان باید تاوان بدهند؛ مردمی که بخشی از آنها حاضر نیستند زیر بار این خوش‌بینی‌ها بروند و به قیمت جان تلاش می‌کنند حتی با آویزان شدن از چرخ هواپیمای آمریکایی آخرین شانس خود را برای گزیر از وطنشان امتحان کنند.
منبع: یورونیوز